پاتوق دوستان

انگلستان از جمله کشورهایی محسوب می شود که برای دهه های متمادی در منطقه خاورمیانه و به صورت ویژه در منطقه خلیج فارس حضور فعال سیاسی (حکومت های دست نشانده)، اقتصادی (تجارت و استخراج نفت) و نظامی داشته است. سابقه حضور استعماری انگلیس در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس به اوایل قرن نوزدهم میلادی بازمی گردد. در سال های 1820 و در بحبوحه جنگ های روسیه با ایران، دولت انگلستان به بهانه مبارزه با دزدی دریایی، سواحل جنوبی خلیج فارس را اشغال نموده و با حکام محلی قرارداد تحت الحمایگی امضا کرد و این حضور به عناوین مختلف تا سال1971(1350) ادامه داشت. به دنبال تحولات پس از جنگ جهانی دوم، بتدریج پایه های قدرت انگلستان در منطقه رو به ضعف نهاد تا جایی که در سال 1350(1971) این کشور نیروهای خود را از شرق کانال سوئز که شامل خلیج فارس نیز می شد خارج کرد. پس از این دوره بود که انگلیسی ها در عمل ژئوپلتیک منطقه ای را به آمریکایی ها واگذار کردند. اما شاید جنگ دوم خلیج فارس و حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال 1991(1370شمسی) - پس از اشغال کویت از سوی عراق- فرصتی بود تا نیروهای نظامی انگلیس دوباره وارد منطقه خاورمیانه گردند. اشغال عراق نیز در سال 2003(1382شمسی) فرصتی

دیگر برای این کشور فراهم کرد تا حضور نظامی خود را در منطقه گسترش دهد. اما انگلیسی ها به این امر بسنده نکردند و ?دیوید کامرون? نخست وزیر انگلیس در روز دوشنبه پانزدهم آبان 1390در یک سفر سه روزه به کشورهای امارات و عربستان سعودی تلاش کرد تا مقدمات حضور گسترده تر این کشور در منطقه مهم جهان را آماده سازد. هدف اصلی کامرون در سفر به منطقه خلیج فارس، فروش بیش از یکصد فروند هواپیمای جنگی ? یورو فایتر تایفون? اعلام شد که ارزش مادی آنها شش میلیارد پوند بود که می تواند صدها نفر از کارکنان صنایع نظامی این کشور را در این دوره رکود اقتصادی از بیکاری نجات دهد. جنگنده های تایفون از پیشرفته ترین جت های جنگنده در جهان است که بر اساس تحقیقات مشترک بریتانیا، آلمان، ایتالیا و اسپانیا در سال 2003 میلادی (1382) ساخته و عرضه شده است. انگلیس هم اکنون چند فروند هواپیمای تایفون را به همراه حدود 70 پرسنل نظامی در پایگاه هوایی ?الظفر? در جنوب ابوظبی (پایتخت امارات متحده عربی) مستقر کرده است تا دوره های آموزشی را برای اماراتی ها برگزار کنند. گزارش های خبری رسانه ها حکایت از این دارد که عربستان، امارات و عمان به ترتیب علاقمندی خود را برای خرید 72، 60 و 12 فروند از این نوع هواپیما اعلام کرده اند.

در ادامه این روند، روز چهارشنبه یازدهم اردیبهشت 1391نیز، یک اندیشکده راهبردی انگلیس با عنوان ?موسسه سلطنتی خدمات نظامی و امنیتی بریتانیا? طی گزارشی به این سوال پاسخ داده است که انگلیس برخلاف تصمیمی که در دهه 1960 برای خارج کردن نیروهایش از شرق کانال سوئز گرفت، دوباره به دنبال حضور نظامی راهبردی و دایمی در خاورمیانه است و با وجود اعلام آن به صورت یک سیاست رسمی از سوی دولت کامرون، به نظر می رسد که انگلستان به نقطه ای نزدیک شده که تغییر جهت راهبردی در سیاست های دفاعی و امنیتی آن در قبال منطقه خلیج فارس محتمل خواهد بود. انگلیس در زمان حاضر علاوه بر حضور مشترک در پایگاه های نظامی آمریکا، خود در پایگاه هوایی ?المنهاد? در جنوب امارات متحده عربی، قرارگاه فرماندهی دریایی (UKMCC) در بحرین و پایگاه نظامی در عمان استقرار دارد. روابط نظامی انگلیس و عمان که از سال 2001 و با میزبانی بزرگ ترین مانور نظامی سالیان اخیر بریتانیا در خارج از کشور آغاز گردید، به نحوی نزدیک است که یک سرلشکر ارتش بریتانیا همیشه در مسقط پایتخت عمان، مستقر است و بر روابط نظامی دو کشور نظارت می کند. همچنین انگلیس با کشورهای قطر و کویت نیز روابط نظامی گسترده ای را آغاز کرده که می تواند به گسترش حضور این کشور در منطقه بیانجامد.

در این قالب به نظر می رسد، انگلیسی ها تلاش می کنند تا در ترتیبات امنیتی این منطقه مشارکت داشته باشند. در این زمینه، انگلیسی ها در دی ماه 1390، ناو ?اچ ام اس دارینگ? خود را همراه با ناو هواپیمابر ?آبراهام لینکلن? راهی منطقه کردند، علاوه بر این نیز، لندن با انعقاد قراردادهای دوجانبه فروش تسلیحات و پشتیبانی آن تلاش کرده تا مطابق با نظام تسلیحاتی خود، نظام دفاعی کشورهای منطقه را بازسازی کند. چنین رویکردی علاوه بر اینکه می تواند به منافع اقتصادی انگلیسی ها در دوران بحران اقتصادی کمک کند، لندن را قادر می سازد تا آینده دفاع راهبردی خود را در منطقه مهمی همچون خلیج فارس تضمین نماید. اما شاید مهمترین نکته گسترش حضور انگلیسی ها در منطقه خلیج فارس، نوع چیدمان نیروهای نظامی این کشور باشد. با فعال شدن پایگاه های نظامی انگلیس در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس یعنی کویت، قطر، امارات متحده عربی، بحرین و عمان به نظر می رسد که انگلیس قادر خواهد بود، در طیف گسترده ای از کشورهای حوزه خلیج فارس حضور راهبردی داشته باشد. چنین چیدمانی حتی آمریکایی ها را نیز وادار خواهد کرد تا فرصت های بیشتری برای مشارکت در شکل دهی ترتیبات امنیتی – راهبردی این منطقه به انگلیس بدهند. در نهایت منطقه خلیج فارس همواره بعنوان یک منطقه راهبردی مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان و بویژه غربی قرار داشته است و در این میان انگلیس بعنوان کشوری که برای سال های متمادی در این منطقه حضور راهبردی داشته بار دیگر تلاش می کند تا این حضور را احیا کند و در این میان، به نظر می رسد که نظام تصمیم سازی (رسمی و غیر رسمی) این کشور بار دیگر به ادراک راهبردی گسترش حضور در منطقه خلیج فارس رسیده و در این مسیر نیز مدیریت اجرایی این کشور از طرق مختلف همچون: امضای توافق نامه های نظامی، فروش تسلیحات و مدیریت امنیت دریایی به دنبال اجرایی سازی این راهبرد است.